Gạo sạch canh tác tự nhiên Triệu Phong chính thức đạt tiêu chuẩn hữu cơ

Từ năm 2015, mô hình canh tác tự nhiên được thí điểm tại huyện Triệu Phong dưới sự hỗ trợ của dự án Phát triển chuỗi giá trị nông sản sạch do Tổ chức Tầm nhìn Thế giới (World Vision) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Hàn Quốc (KOICA) tài trợ. Diện tích canh tác lúa tự nhiên 42 ha với 11 tổ hợp tác bao gồm 145 hộ gia đình trên địa bàn 4 xã: Triệu Tài, Triệu Trạch, Triệu Sơn và Triệu Trung do HTX Nông sản sạch canh tác tự nhiên Triệu Phong (HTX) quản lý. Qua một chặng đường đầy gian nan vất vả, đến tháng 9/2019 đã có 11 ha trong số 42 ha của HTX đã được chứng nhân hữu cơ theo tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ quốc gia TCVN 11041-2:2017. Đây là lần đầu tiên sản phẩm của Quảng Trị nói riêng và tại khu vực miền Trung - Tây Nguyên được chứng nhận theo tiêu chuẩn này. Để có được được sản phẩm gạo đạt tiêu chuẩn hữu cơ này là cả một chặng đường hơn 5 năm với bao gian nan vất vả.

Cánh đồng vàng nông nghiệp hữu cơ tại huyện Triệu Phong, Quảng Trị

Canh tác tự nhiên

Với quy tắc tôn trọng tự nhiên, khai thác hợp lý tài nguyên đất/nước đảm bảo không gây tổn hại môi trường. Các vật tư như phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật đều không sử dụng. Theo đó, phân bón  và  các chế phẩm phòng trừ sâu bệnh đều sử dụng nguyên liệu sẵn có tại các hộ gia đình, từ các loại ốc, cá tạp, vỏ trứng, rau khoai, thân cây chuối, ớt, tỏi…và do người dân tự sản xuất ra các chế phẩm vi sinh để cung cấp dinh dưỡng cho cây lúa. Các kỹ thuật sản xuất an toàn, quy trình ủ phân hữu cơ compost và các chế phẩm phòng trừ sâu bệnh do các chuyên gia của World Vision phối hợp với Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện chuyển giao. Sau gần 4 năm sản xuất gạo sạch theo phương pháp canh tác tự nhiên cho thấy, năng suất của phương pháp trồng tự nhiên không cao bằng sản xuất thông thường, nhưng đổi lại, hiệu quả kinh tế cao hơn, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho cả người sản xuất và người tiêu dùng. Đồng thời qua từng vụ mùa tại các cánh đồng dự án dịch bệnh cũng giảm dần so với các khu vực sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật.

Bà con xã viên HTX Triệu Phong tham gia tập huấn nông nghiệp hữu cơ

Nông nghiệp hữu cơ

Trước xu thế sử dụng nông sản sạch, nông sản an toàn đang là nhu cầu bức thiết của người tiêu dùng, từ đó đòi hỏi HTX phải có những bước đi mang tính đột phá và tuân thủ các quy định các tiêu chí nhằm đưa sản phẩm tiếp cận với thị trường trong nước. Việc thương hiệu Gạo sạch Triệu Phong đã được Cục SHTT cấp nhãn hiệu chứng nhận với sản phẩm gạo sạch canh tác tự nhiên đã và đang được người tiêu dùng trong tỉnh, trong nước và quốc tế biết đến là một tín hiệu vui cho nông sản an toàn của tỉnh.

Tuy nhiên, đó mới chỉ là bước đầu để có thể được chấp nhận trên thị trường cũng như mở ra cơ hội mới nhằm nâng cao thu nhập cho người dân sản xuất gạo sạch ở Triệu Phong. Vì vậy, HTX đã mạnh dạn thực hiện áp dụng các yêu cầu sản xuất gạo hữu cơ theo bộ tiêu chuẩn TCVN 11041 (nông nghiệp hữu cơ), cụ thể là tiêu chuẩn TCVN 11041-2:2017 dành riêng cho trồng trọt hữu cơ. Với các quy định ngặt nghèo của quá trình thực hiện như: Yêu cầu đối với khu vực sản xuất; Thời gian chuyển đổi sang sản xuất hữu cơ; Duy trì sản xuất hữu cơ; Sản xuất riêng rẽ và sản xuất song song; Quản lý hệ sinh thái và ña dạng sinh học; Lựa chọn loài và giống cây trồng; Quản lý đất; Quản lý nước; Quản lý phân bón; Quản lý sinh vật gây hại trong trồng trọt; Phòng ngừa ô nhiễm; Các công nghệ không thích hợp; Các chất được phép sử dụng trong sản xuất hữu cơ; Và đòi hỏi chứng minh nguồn gốc giống, các sản phẩm làm ra phân bón – chế phẩm phòng trừ sâu bệnh; xét nghiệm đất, nước và sản phẩm gạo; tập huấn cho các hộ dân và cán bộ HTX; ghi nhật ký sản xuất của các nhóm sản xuất. hộ sản xuất; kiểm tra nội bộ các công đoạn trong quá trình sản xuất (đến tận quy trình làm phân, chế phẩm, canh tác, thu hoạch,…). Sau gần một năm áp dụng, đến đầu tháng 9/2019 mô hình của HTX đã được Trung tâm Kiểm nghiệm và Chứng nhận Chất lượng TQC đánh giá và cấp giấy chứng nhận sản phẩm trồng trọt phù hợp tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ quốc gia TCVN 11041-2:2017 cho diện tích 11 ha tại Thôn An Hưng, xã Triệu Tài, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.

Thu hoạch trên cánh đồng lúa nông nghiệp hữu cơ của HTX Triệu Phong

Sản phẩm gạo sạch Triệu Phong đã được đánh giá rất cao trên thị trường trong và ngoài nước. Tại Hội nghị quốc tế về công nghệ phù hợp thân thiện với môi trường (Seoul, Hàn Quốc), quy trình sản xuất gạo sạch của huyện Triệu Phong đã đạt giải nhất về công nghệ phù hợp thân thiện với môi trường. Đây là giải thưởng của các trung tâm công nghệ quốc tế phối hợp tổ chức dành cho các quy trình kỹ thuật phù hợp chống biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường đem lại lợi ích cho cộng đồng. Để giành giải nhất về công nghệ phù hợp, quy trình sản xuất gạo sạch Triệu Phong phải tuân thủ các điều kiện như thân thiện với người sản xuất; không phun hóa chất; sản xuất nông sản an toàn cho người sử dụng và gia tăng giá trị sản xuất khi lợi nhuận của quy trình canh tác này cao hơn so với canh tác thông thường. Ông Đào Văn Đức, Quản lý Dự án World Vision tại huyện Triệu Phong cho biết, giải thưởng là tín hiệu vui với nông dân khi gạo sạch của huyện Triệu Phong được quốc tế công nhận và xa hơn là quảng bá thương hiệu Gạo sạch Triệu Phong đến với các nước trên thế giới. Và giờ đây khi Gạo sạch Triệu Phong chính thức đạt tiêu chuẩn hữu cơ thì sẽ là một minh chứng cho bước đi đúng đắn của cả một quá trình từ canh tác tự nhiên đến hữu cơ suốt 5 năm qua để đến hôm nay hạt gạo hữu cơ của Gạo sạch Triệu Phong sẽ nâng tầm giá trị thương hiệu và giá trị kinh tế cho người dân. Đồng thời tạo đà vững chắc cho việc HTX tiếp tục phát triển các sản phẩm theo hướng đi nông nghiệp hữu cơ trong thời gian sắp tới.

 Vụ mùa bội thu trên cánh đồng nông nghiệp hữu cơ

Nông nghiệp hữu cơ (NNHC) là hệ thống sản xuất duy trì được lâu dài sức khỏe của đất, hệ sinh thái và con người. NNHC dựa trên việc khai thác hợp lý các quá trình sinh thái, đa dạng sinh học và các chu trình khác phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương, thay vì chỉ hướng đến sử dụng vật liệu tổng hợp từ bên ngoài. NNHC kết hợp truyền thống với đổi mới sáng tạo, khoa học và công nghệ để mang lại cuộc sống tốt hơn cho cộng đồng. Theo các nhà nghiên cứu về NNHC, đó là một hệ thống, trong đó từ chối sử dụng tất cả các loại hợp chất hóa học (như thuốc trừ sâu, trừ cỏ, phân bón vô cơ và cây trồng biến đổi gen). Hệ thống này hướng đến sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học/đấu tranh sinh học (sử dụng thiên địch) và làm cỏ bằng biện pháp cơ học (không hóa chất). NNHC có 4 nguyên tắc cơ bản: (i) Sức khỏe (của đất, cây trồng, gia súc, con người); (ii) Sinh thái (hệ tự nhiên mô phỏng và bền vững); (iii) Công bằng (bình đẳng, tôn trọng và công lý cho mọi sinh vật); và (iv) Nguyên tắc quan tâm (vì các thế hệ tương lai).

Phan Tuấn Anh